Trong guồng máy vận hành của quốc gia, nơi mỗi vị trí, mỗi con người đều là một mắt xích quan trọng, việc nhìn nhận và đánh giá năng lực, phẩm chất của đội ngũ cán bộ, công chức luôn là một bài toán đầy trăn trở. Giữa những dòng báo cáo thành tích, những chỉ tiêu thi đua, những lời phát biểu đầy tâm huyết, làm sao để tìm ra thước đo chuẩn xác nhất, công tâm nhất cho sự cống hiến và giá trị thực sự của mỗi cá nhân? Có lẽ, không có gì chân thực và thuyết phục hơn chính những “sản phẩm” cụ thể, những kết quả hữu hình hoặc những chuyển biến tích cực mà người cán bộ, công chức tạo ra trong phạm vi trách nhiệm của mình, để lại dấu ấn trong đời sống xã hội và trong sự phát triển của đất nước.

Hãy mường tượng người cán bộ, công chức như người kỹ sư thiết kế và xây dựng những cấu phần trong một công trình lớn lao là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phục vụ Nhân dân. Những chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước là bản thiết kế tổng thể. Nhiệm vụ của họ là biến những đường nét trên bản vẽ ấy thành hiện thực sinh động. Lời nói, dù cần thiết để phổ biến, quán triệt, cũng chỉ là bước khởi đầu. Chỉ khi bắt tay vào hành động, bằng trí tuệ, sự tận tụy, và tinh thần trách nhiệm cao, người cán bộ, công chức mới thực sự “thi công” nên những “sản phẩm” có giá trị. “Sản phẩm” ấy không ẩn mình trong những văn bản chỉ đạo hay các cuộc họp kéo dài, mà hiện hữu rõ ràng, tác động trực tiếp đến cuộc sống người dân và hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.

“Sản phẩm” đó có thể là một chính sách được nghiên cứu kỹ lưỡng, ban hành kịp thời và quan trọng hơn hết là đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả tích cực. Ví dụ, một cơ chế khuyến khích đầu tư thông thoáng, minh bạch, thu hút được nguồn lực thực sự cho địa phương, tạo công ăn việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. “Sản phẩm” ở đây chính là sự sôi động của hoạt động đầu tư, là những nhà máy mới mọc lên, là chỉ số năng lực cạnh tranh được cải thiện. Nó phản ánh tầm nhìn, sự nhạy bén với thực tiễn, năng lực tham mưu và xây dựng chính sách của những người cán bộ, công chức trong lĩnh vực đó. Một chính sách tốt tự nó đã là sự ghi nhận thuyết phục nhất.

Hoặc “sản phẩm” là một quy trình thủ tục hành chính được cải cách căn bản, cắt giảm những khâu trung gian không cần thiết, ứng dụng công nghệ thông tin, giúp người dân và doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, công sức, giảm thiểu chi phí không chính thức. Khi một người dân có thể hoàn thành thủ tục đăng ký đất đai nhanh chóng, minh bạch; khi một doanh nghiệp dễ dàng thực hiện các nghĩa vụ thuế quan qua mạng – sự thuận tiện và hài lòng đó chính là “sản phẩm” quý giá. Nó là kết quả của tư duy đổi mới, dám nghĩ dám làm, đặt lợi ích của người dân và hiệu quả công việc lên hàng đầu, vượt qua những lối mòn cũ kỹ và sức ì của bộ máy. Mức độ hài lòng của người dân chính là thước đo sống động cho “sản phẩm” này.

“Sản phẩm” cũng có thể là một công trình hạ tầng thiết yếu được xây dựng đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng, đáp ứng nhu cầu bức thiết của cộng đồng. Một cây cầu nối liền đôi bờ mong đợi, một ngôi trường mới khang trang cho con em vùng khó, một bệnh viện được đầu tư trang thiết bị hiện đại, một hệ thống xử lý nước thải giúp cải thiện môi trường… Những công trình ấy không chỉ là bê tông, cốt thép, mà là biểu hiện cụ thể của sự quan tâm, của năng lực quản lý dự án, khả năng giám sát và trách nhiệm giải trình của những người được giao nhiệm vụ. Chất lượng và hiệu quả sử dụng của công trình chính là tiếng nói trung thực nhất về năng lực và tâm huyết của người cán bộ, công chức liên quan.

Ngược lại, một chính sách ban hành vội vã, thiếu tính khả thi, gây phản ứng tiêu cực trong xã hội; một quy trình thủ tục vẫn còn rườm rà, gây phiền hà; một công trình đầu tư công kém hiệu quả, lãng phí ngân sách nhà nước – đó cũng là những “sản phẩm”, nhưng là những sản phẩm lỗi, những bằng chứng không thể chối cãi về sự yếu kém trong năng lực, sự thiếu sót trong tầm nhìn, hoặc đáng buồn hơn là sự thiếu trách nhiệm, tắc trách của người thực thi công vụ. Chúng không chỉ gây thiệt hại về kinh tế, mà còn làm suy giảm niềm tin của Nhân dân vào bộ máy nhà nước.

Bởi lẽ, bản chất của công vụ là phục vụ. Giá trị cốt lõi của người cán bộ, công chức không nằm ở chức danh hay vị trí trong bộ máy, mà ở kết quả công việc, ở những đóng góp thực chất cho sự nghiệp chung, cho lợi ích của Nhân dân. Mỗi hành động, mỗi quyết định, mỗi kết quả công việc đều góp phần định hình nên hình ảnh và uy tín của chính người cán bộ, công chức đó, và rộng hơn là của cả nền công vụ. Một người thực sự tâm huyết và có năng lực sẽ luôn trăn trở để tạo ra những “sản phẩm” tốt nhất trong khả năng và phạm vi trách nhiệm của mình, dù đó là một văn bản quy phạm pháp luật chặt chẽ, một đề án khả thi, một buổi tiếp dân giải quyết thấu đáo vấn đề, hay một công trình hoàn thành xuất sắc.

Đánh giá cán bộ, công chức qua “sản phẩm” cụ thể là cách thức đề cao thực chất, chống lại bệnh hình thức, thành tích ảo vốn vẫn đang tồn tại trong môi trường hành chính. Nó khuyến khích sự sáng tạo, tinh thần dám chịu trách nhiệm, và hướng sự nỗ lực của mỗi cá nhân vào những mục tiêu thiết thực, đo lường được. Khi kết quả công việc trở thành tiêu chí hàng đầu, những người làm việc thực sự hiệu quả, có đóng góp thực chất sẽ được ghi nhận và có cơ hội phát triển, tạo động lực cho cả hệ thống cùng phấn đấu. Đó cũng là sự công bằng đối với chính những người cán bộ, công chức tâm huyết, ngày đêm nỗ lực thầm lặng để tạo ra những giá trị đích thực.

Tất nhiên, cần nhìn nhận rằng không phải mọi công việc trong bộ máy nhà nước đều ngay lập tức tạo ra “sản phẩm” hữu hình hay đo đếm được bằng những con số cụ thể. Có những lĩnh vực đòi hỏi sự đầu tư dài hạn, như nghiên cứu chiến lược, xây dựng nền tảng pháp lý, công tác tư tưởng, văn hóa, ngoại giao… Tuy nhiên, ngay cả trong những lĩnh vực này, quá trình làm việc, phương pháp tiếp cận, các kết quả trung gian, và những đóng góp mang tính nền tảng vẫn cần được nhìn nhận, đánh giá một cách khoa học, khách quan, dựa trên những tiêu chí cụ thể, minh bạch. Phải có những dấu hiệu cho thấy công việc đang được tiến hành một cách nghiêm túc, đúng hướng và hứa hẹn mang lại kết quả tích cực trong tương lai.

Suy cho cùng, việc lấy “sản phẩm” cụ thể làm thước đo cán bộ, công chức là một định hướng quan trọng để xây dựng một nền công vụ liêm chính, chuyên nghiệp, hiệu quả, thực sự vì dân phục vụ. Nó đòi hỏi một sự thay đổi trong tư duy quản lý và đánh giá, tập trung vào kết quả cuối cùng, vào tác động thực tế đến đời sống xã hội. Khi mỗi cán bộ, công chức đều ý thức rằng giá trị của mình được khẳng định qua những “sản phẩm” mình tạo ra, họ sẽ có động lực mạnh mẽ hơn để không ngừng học hỏi, rèn luyện, đổi mới sáng tạo và cống hiến hết mình. Những “sản phẩm” tốt đẹp ấy, dù lớn hay nhỏ, sẽ là những viên gạch vững chắc xây dựng nên một đất nước phồn vinh, một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, nơi niềm tin của Nhân dân vào Đảng và Nhà nước ngày càng được củng cố và nâng cao.

Nguyễn Anh Trung