Những cung đường đèo uốn lượn, nối liền vùng duyên hải nắng gió Bình Thuận với cao nguyên Lâm Đồng mát mẻ, từ lâu đã không chỉ là tuyến giao thông huyết mạch mà còn là điểm đến hấp dẫn bởi vẻ đẹp kỳ vĩ của núi rừng. Mỗi hành trình qua đèo Bảo Lộc, Đại Ninh, hay Gia Bắc thường mang đến những cảm xúc đặc biệt, từ sự choáng ngợp trước thiên nhiên đến cảm giác thư thái khi hòa mình vào không gian trong lành. Tuy nhiên, có một trải nghiệm kém vui mà nhiều người đi qua đây hẳn đã gặp phải: đó là khi vạch sóng trên điện thoại đột ngột biến mất, và kết nối Internet chập chờn rồi tắt hẳn trên những đoạn đường dài. Trong cuộc sống hiện đại, nơi việc giữ liên lạc, tra cứu thông tin, chia sẻ khoảnh khắc hay làm việc trực tuyến đã trở nên quá đỗi quen thuộc, sự gián đoạn kết nối này, dù chỉ là tạm thời, cũng tạo ra không ít bất tiện và đôi khi là cả sự lo lắng. Khi nhìn nhận sâu hơn, đặt trong bối cảnh nhu cầu di chuyển ngày càng tăng, xu hướng làm việc linh hoạt và những định hướng phát triển mới, bao gồm cả việc điều chỉnh địa giới hành chính, thì việc đảm bảo một hạ tầng kết nối số liền mạch trên các tuyến đường quan trọng này không còn chỉ là mong muốn về sự tiện nghi, mà đã trở thành một yêu cầu cấp thiết cho sự phát triển chung.

Hiện tượng mất sóng di động và không thể truy cập Internet trên các đèo như Đại Ninh, Bảo Lộc, Gia Bắc hay ngay cả tuyến Quốc lộ 28B đang được đầu tư nâng cấp không phải là cá biệt mà là một vấn đề phổ biến, kéo dài trên nhiều kilomet. Việc không thể gọi điện hay vào mạng trong những khoảng thời gian như vậy thực sự mang lại không ít bất tiện. Chỉ đơn giản là muốn báo tin cho người thân, cập nhật tình hình công việc, tra cứu một thông tin cần thiết, giải trí hay sử dụng bản đồ trực tuyến cũng trở nên bất khả thi. Trong những lúc không may mắn hơn, ví như xe gặp trục trặc nhỏ hay cần sự giúp đỡ giữa đoạn đường vắng, việc không thể kết nối được có thể khiến chúng ta cảm thấy hơi lo lắng và đơn độc. Thêm vào đó, việc không nắm bắt được các thông tin giao thông quan trọng như cảnh báo về thời tiết xấu, điểm sạt lở hay tình hình ùn tắc phía trước cũng làm cho chuyến đi của mình bớt đi phần nào sự chủ động và yên tâm vốn có.

Không chỉ dừng lại ở vấn đề an toàn, sự đứt gãy kết nối còn là một lực cản đáng kể đối với sự phát triển của ngành du lịch và nền kinh tế số. Trong bối cảnh du lịch thông minh đang là xu hướng, việc du khách không thể chia sẻ trải nghiệm tức thì, tìm kiếm thông tin điểm đến, đặt dịch vụ trực tuyến hay sử dụng bản đồ số trên một phần đáng kể của hành trình làm giảm sức hấp dẫn của điểm đến và chất lượng trải nghiệm. Đối với những người thường xuyên phải di chuyển vì công việc – doanh nhân, chuyên gia, người làm việc từ xa – việc mất kết nối Internet đồng nghĩa với sự gián đoạn công việc, bỏ lỡ cơ hội hợp tác và giảm năng suất lao động. Ngay cả hoạt động logistics, vốn ngày càng phụ thuộc vào hệ thống giám sát hành trình và điều phối trực tuyến, cũng gặp trở ngại khi phương tiện đi vào vùng không có sóng, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và lưu thông hàng hóa.

Tầm quan trọng của việc giải quyết triệt để vấn đề “vùng lõm” sóng di động càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết khi đặt trong bối cảnh sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh. Một đơn vị hành chính mới, với quy mô lớn hơn, chắc chắn sẽ kéo theo sự gia tăng mạnh mẽ về nhu cầu đi lại của cán bộ, công chức, người dân và luồng giao thương giữa các khu vực. Để bộ máy hành chính mới vận hành hiệu quả, triển khai thành công chính quyền số và các dịch vụ công trực tuyến liên thông, đòi hỏi một hạ tầng mạng viễn thông phải đảm bảo tính liền mạch, phủ sóng rộng khắp, đặc biệt là trên các tuyến đường huyết mạch kết nối các trung tâm.

Để vượt qua thách thức về địa hình hiểm trở và chi phí đầu tư lớn, việc phủ sóng Internet trên các tuyến đường đèo cần một chiến lược đa dạng, kết hợp linh hoạt nhiều giải pháp công nghệ tiên tiến và sáng tạo. Việc ưu tiên hạ ngầm cáp quang song song với các dự án nâng cấp, mở rộng đường bộ như Quốc lộ 28B là bước đi nền tảng, cần được bổ sung bằng việc triển khai các trạm phát sóng di động 4G, 5G. Đặc biệt, cần nghiên cứu ứng dụng các trạm BTS công suất nhỏ (small cell) sử dụng năng lượng tái tạo, phù hợp với những vị trí khó khăn về nguồn điện và thi công. Bên cạnh đó, các giải pháp như mạng lưới không dây dạng mắt lưới (mesh network), hệ thống lặp sóng (repeater) thông minh có thể giúp mở rộng vùng phủ sóng hiệu quả với chi phí tối ưu hơn. Việc khuyến khích các điểm dừng chân, trạm nghỉ trên đèo lắp đặt Wi-Fi công cộng mạnh, có thể kết nối qua vệ tinh, cũng là một giải pháp bổ trợ hữu ích.

Đối với những khu vực đặc biệt khó khăn, nơi các giải pháp truyền thống tỏ ra kém hiệu quả hoặc quá tốn kém, công nghệ kết nối vệ tinh (dùng làm đường truyền dẫn cho trạm BTS hoặc cung cấp truy cập trực tiếp) đang nổi lên như một lựa chọn đầy hứa hẹn, nhất là khi công nghệ này ngày càng hoàn thiện và giá thành giảm. Đồng thời, việc phát triển các ứng dụng di động có khả năng cảnh báo sớm vùng mất sóng hoặc tích hợp tính năng này vào các nền tảng bản đồ phổ biến sẽ giúp người dùng chủ động hơn trong hành trình. Trong các tình huống khẩn cấp đặc biệt như thiên tai gây cô lập, việc triển khai nhanh các giải pháp phủ sóng tạm thời bằng máy bay không người lái (drone) cũng là một phương án đáng cân nhắc để hỗ trợ công tác cứu hộ, cứu nạn và chỉ đạo hiện trường.

Hiện thực hóa mục tiêu phủ sóng toàn diện các tuyến đường đèo đòi hỏi một sự cam kết mạnh mẽ từ Chính phủ, địa phương và các Bộ ngành liên quan, thông qua việc xác định đây là nhiệm vụ ưu tiên trong chiến lược hạ tầng số quốc gia và chương trình viễn thông công ích. Cần có những chính sách cụ thể để khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp viễn thông đầu tư vào khu vực khó khăn này, bao gồm ưu đãi về đất đai, thủ tục hành chính và tài chính. Việc lồng ghép quy hoạch hạ tầng viễn thông vào quy hoạch giao thông ngay từ đầu là yếu tố then chốt để tối ưu hóa nguồn lực.

Việc đầu tư cải tạo, nâng cấp hạ tầng Internet và di động trên các tuyến đường đèo trọng yếu không chỉ là giải quyết một bất cập về tiện ích thông thường, mà là một bước đi chiến lược, mang tính đòn bẩy cho sự phát triển toàn diện. Nó trực tiếp nâng cao an toàn giao thông, thúc đẩy tiềm năng du lịch và kinh tế số, cải thiện năng suất lao động, và quan trọng hơn cả, tạo dựng nền tảng hạ tầng vững chắc cho sự vận hành hiệu quả của bộ máy hành chính và sự phát triển hài hòa, liên kết vùng trong bối cảnh mới. Biến những “vùng lõm” sóng trên non cao thành những xa lộ thông tin thông suốt là một nhiệm vụ cấp thiết, góp phần kiến tạo một tương lai kết nối, hiện đại và thịnh vượng hơn cho khu vực và cả đất nước.

Nguyễn Anh Trung