Có một khoảnh khắc thật đặc biệt, đôi khi đến thật bất ngờ, khi thế giới bé bỏng của một đứa trẻ lớp 1 hé mở một cánh cửa dẫn đến những khát vọng mà thế hệ chúng ta có lẽ chưa từng hình dung ở độ tuổi ấy. Con tôi (lớp 1) thủ thỉ “Ba ơi, con muốn làm YouTuber!”. Đây không phải là một câu nói thoáng qua, mà như một hạt mầm nhỏ bé đang cựa mình trong mảnh đất tâm hồn non nớt, phản chiếu cả một khung cảnh rộng lớn về cách thế giới đang xoay vần và cách những đứa trẻ của chúng ta đang cảm nhận, tương tác và mơ ước trong kỷ nguyên số. Đó không đơn thuần là sự thay thế cho những ước mơ về áo blouse trắng hay bộ đồ phi hành gia, mà là sự xuất hiện của một hình mẫu “người hùng” mới, gần gũi và lung linh theo một cách rất riêng.

Sức hấp dẫn diệu kỳ của thế giới YouTube đối với trẻ nhỏ bắt nguồn từ một sự pha trộn tinh tế giữa cảm giác thân thuộc và thế giới ảo diệu đầy mê hoặc. Qua lăng kính của một đứa trẻ, các YouTuber dường như là những người bạn lớn, những anh chị vui tính đang mời gọi chúng vào chính căn phòng của họ, cùng chơi những món đồ chơi mà chúng ao ước, cùng cười vang trước những tình huống hài hước hay cùng trầm trồ trước những thí nghiệm nho nhỏ đầy màu sắc. Họ nói chuyện trực tiếp vào camera, ánh mắt như hướng về chính các em, tạo ra một sợi dây kết nối vô hình, một cảm giác được thấu hiểu, được đồng hành mà ít phương tiện truyền thông nào có thể mang lại trọn vẹn như vậy. Đó là một thế giới nơi niềm vui dường như bất tận, nơi mọi thứ đều rực rỡ, sống động và luôn có điều mới mẻ để khám phá, chỉ cách một cú chạm tay.

Hơn cả sự giải trí đơn thuần, trẻ em còn nhìn thấy ở các YouTuber một hình ảnh đầy quyền năng của sự sáng tạo và tự do. Chúng quan sát thấy những người “lớn” này đang làm những việc mà chính chúng cũng yêu thích – chơi game, mở quà, kể chuyện, nghịch ngợm – và điều tuyệt vời là họ được yêu mến, được tán thưởng vì chính những điều đó. Một suy nghĩ nảy mầm: “Mình cũng có thể làm được như vậy!”. Việc tự mình tạo ra một video, dù chỉ là vài phút quay cảnh chơi đồ hàng hay giới thiệu bộ sưu tập siêu nhân, cũng mang lại một cảm giác tự chủ diệu kỳ, một cảm giác mình đang “tạo ra” một thứ gì đó và có thể chia sẻ nó với người khác. Ánh hào quang của những nút “like”, những bình luận khen ngợi (dù chỉ từ người thân ban đầu), và con số lượt xem tăng lên (dù nhỏ) chính là sự công nhận hữu hình đầu tiên mà trẻ cảm nhận được trong thế giới số, biến ước mơ làm YouTuber thành khát vọng được nhìn thấy, được lắng nghe và được thể hiện bản sắc cá nhân.

Sự trỗi dậy của ước mơ này không thể tách rời khỏi sự biến đổi sâu sắc trong cách chúng ta nhìn nhận về “thần tượng” và “sự nổi tiếng”. Internet đã mở toang cánh cửa của sự công nhận, vượt ra ngoài những khuôn mẫu truyền thống đòi hỏi tài năng xuất chúng hay sự hậu thuẫn của các đế chế giải trí. YouTuber là hiện thân sống động của “người bình thường trở nên phi thường” trong mắt trẻ. Họ có thể là một cô bé hàng xóm biết cách làm slime độc đáo, một cậu bé say mê kể chuyện về khủng long, hay một gia đình cùng nhau thực hiện những thử thách vui nhộn. Sự gần gũi này tạo ra một niềm tin rằng, sự nổi tiếng không còn là đỉnh núi xa vời chỉ dành cho số ít, mà là một ngọn đồi mà bất cứ ai, với đủ đam mê và một chút may mắn, đều có thể chinh phục. Tính tương tác hai chiều của nền tảng càng làm mờ đi ranh giới giữa người sáng tạo và khán giả, biến thần tượng thành một người bạn lớn mà ta có thể trò chuyện, đặt câu hỏi và cảm thấy gần gũi lạ thường. Chính cảm giác “có thể chạm tới” này đã tiếp thêm nhiên liệu cho ngọn lửa ước mơ trong lòng trẻ.

Vậy, làm thế nào để đồng hành cùng con trên hành trình khám phá ước mơ thời đại số này? Có lẽ, câu trả lời không nằm ở sự ngăn cấm hay phó mặc, mà ở một thái độ dẫn dắt đầy yêu thương và tỉnh táo. Hãy bắt đầu bằng việc ngồi xuống, thực sự lắng nghe để hiểu vì sao con lại bị cuốn hút bởi thế giới ấy. Ngưỡng mộ ai? Thích làm về điều gì? Hãy biến sự tò mò của con thành một dự án nhỏ của cả gia đình, nơi cha mẹ là người đồng hành, hướng dẫn con những bước cơ bản về quay dựng, về cách kể một câu chuyện thú vị, và quan trọng hơn hết, về những nguyên tắc an toàn trên mạng: không chia sẻ thông tin cá nhân nhạy cảm, cách nhận diện và ứng phó với bình luận tiêu cực, và giới hạn thời gian hợp lý để không ảnh hưởng đến việc học và các hoạt động thể chất, tương tác xã hội thực tế. Cùng con xem và phân tích các video, giúp con nhận ra đâu là nội dung chất lượng, đâu chỉ là chiêu trò câu view.

Hãy khuyến khích con tập trung vào niềm vui của quá trình sáng tạo – niềm vui được học hỏi, được thử nghiệm, được thể hiện bản thân – thay vì chỉ chăm chăm vào kết quả là những con số ảo. Dạy con hiểu rằng, giá trị của con không nằm ở số lượt thích hay người theo dõi, mà ở chính sự nỗ lực, lòng tốt và những gì con học hỏi được. Đồng thời, đừng quên mở rộng thế giới quan cho con bằng những trải nghiệm phong phú ngoài đời thực: những buổi chiều chạy nhảy ngoài công viên, những trang sách mở ra thế giới tưởng tượng, những giờ học vẽ, học đàn, những cuộc trò chuyện ấm áp bên mâm cơm gia đình. YouTube có thể là một sân chơi thú vị, một công cụ hữu ích, nhưng nó không nên trở thành toàn bộ thế giới của con.

Ước mơ làm YouTuber của một đứa trẻ lớp 1, suy cho cùng, là một lời mời gọi chúng ta – những người làm cha mẹ – hãy cùng con bước vào thế giới số với một tâm thế cởi mở hơn, thấu hiểu hơn. Đó là cơ hội để chúng ta không chỉ dạy con về công nghệ, mà còn dạy con về giá trị bản thân, về sự cân bằng, về cách trở thành một công dân số tử tế và có trách nhiệm.

Nguyễn Anh Trung