Hướng tới Đại hội Đảng XIV, một trong những điểm nhấn thu hút sự quan tâm đặc biệt trong các dự thảo văn kiện chính là việc xác định kinh tế tư nhân giữ vai trò “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế. Như Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chia sẻ, đây không chỉ là một định hướng chiến lược cho chặng đường phía trước, mà còn là sự ghi nhận rất thực tế về sức sống mãnh liệt và những đóng góp to lớn không thể phủ nhận của khu vực kinh tế này trong suốt hành trình phát triển của đất nước. Sự ghi nhận này mở ra một tầm nhìn chiến lược mới, không chỉ dựa trên những thành quả kinh tế rõ rệt, mà còn bắt nguồn từ những phân tích sâu sắc về tiềm năng, cơ hội và cả những yêu cầu phát triển của đất nước trong tương lai.

Trước hết, hãy nhìn vào những đóng góp rất cụ thể, không thể phủ nhận của khu vực kinh tế tư nhân. Khi một khu vực tạo ra khoảng một nửa tổng sản phẩm quốc nội (GDP), đóng góp hơn 30% vào ngân sách nhà nước và quan trọng hơn cả là tạo ra công ăn việc làm cho tới 82% người lao động trên cả nước, vai trò trung tâm của khu vực kinh tế tư nhân là điều dễ dàng nhận thấy. Đây không còn là một khu vực “phụ trợ” mà đã thực sự trở thành xương sống, là nơi tạo ra phần lớn của cải vật chất và đảm bảo an sinh xã hội cho hàng triệu gia đình Việt Nam. Sức khỏe của kinh tế tư nhân giờ đây gắn liền mật thiết với sự ổn định và thịnh vượng chung của quốc gia.

Nhưng những con số chỉ là bề nổi. Sức mạnh thực sự của kinh tế tư nhân nằm ở chính bản chất năng động, linh hoạt và tinh thần đổi mới không ngừng. Trong một thế giới luôn biến động, các doanh nghiệp tư nhân, từ những hộ kinh doanh nhỏ lẻ đến các tập đoàn lớn, thường nhạy bén hơn với tín hiệu thị trường. Các doanh nghiệp này giống như những con thuyền nhỏ dễ xoay trở, nhanh chóng điều chỉnh hướng đi, thử nghiệm cái mới để đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng. Áp lực cạnh tranh – đôi khi rất khắc nghiệt – chính là động lực buộc khu vực này phải liên tục cải tiến công nghệ, tối ưu quy trình, tìm ra cách làm hiệu quả hơn. Nói một cách đơn giản, để tồn tại và phát triển, doanh nghiệp tư nhân phải luôn vận động, luôn sáng tạo. Chính quá trình “đổi mới để vươn lên” này là nguồn năng lượng cốt lõi thúc đẩy năng suất và sức cạnh tranh chung của cả nền kinh tế.

Điều này còn bắt nguồn từ một khía cạnh sâu xa hơn, liên quan đến việc giải phóng tiềm năng con người. Kinh tế tư nhân là mảnh đất màu mỡ nhất để tinh thần khởi nghiệp, khát vọng làm giàu chính đáng được nảy nở. Môi trường này cho phép mỗi cá nhân, mỗi tập thể được tự do phát huy tối đa năng lực sáng tạo, dám nghĩ dám làm, dám chấp nhận rủi ro để biến ý tưởng thành hiện thực. Khi hàng triệu người cùng chung tay tạo dựng, nguồn lực và sức sáng tạo của xã hội được huy động một cách mạnh mẽ nhất. Việc Đảng và Nhà nước tôn vinh doanh nghiệp, doanh nhân, tạo cơ chế khuyến khích làm giàu hợp pháp chính là sự thừa nhận và cổ vũ cho nguồn năng lượng nội sinh quý giá này. Đó cũng là một cách tiếp cận thực tế, nhìn thẳng vào quy luật vận động của kinh tế thị trường để đưa ra chính sách phù hợp, hiệu quả.

Xét trên bình diện rộng hơn, một khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ còn là yếu tố then chốt để Việt Nam hội nhập quốc tế thành công và nâng cao vị thế quốc gia. Chính các doanh nghiệp tư nhân là những “chiến binh” đi đầu trong việc đưa hàng hóa Việt Nam ra thế giới, tham gia vào các chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời thu hút vốn đầu tư và công nghệ tiên tiến từ nước ngoài. Một cộng đồng doanh nghiệp tư nhân nội địa vững mạnh, có năng lực cạnh tranh quốc tế không chỉ giúp tăng kim ngạch xuất khẩu, mà còn góp phần xây dựng một nền kinh tế tự chủ hơn, ít bị tổn thương hơn trước những biến động từ bên ngoài. Hình ảnh những thương hiệu Việt vươn tầm thế giới do các doanh nghiệp tư nhân xây dựng cũng chính là “sức mạnh mềm”, nâng cao uy tín và hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế.

Hướng tới tương lai, vai trò động lực của kinh tế tư nhân càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Để Việt Nam vượt qua ngưỡng thu nhập trung bình, trở thành nước phát triển vào năm 2045, con đường duy nhất là phải dựa vào đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và tăng trưởng năng suất. Kinh tế tư nhân, với sự linh hoạt và khả năng hấp thụ công nghệ nhanh chóng, được kỳ vọng sẽ là lực lượng tiên phong trong cuộc đua này. Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang làm thay đổi mọi mặt đời sống, chính các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là các công ty công nghệ và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, sẽ là những người đi đầu trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, tự động hóa… để tạo ra những mô hình kinh doanh mới, những sản phẩm dịch vụ có giá trị gia tăng cao.

Hơn thế nữa, việc Nhà nước có chủ trương tạo cơ chế, đặt hàng khu vực tư nhân tham gia vào các dự án trọng điểm quốc gia như hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, đường sắt… mở ra một chương mới trong quan hệ hợp tác công – tư. Điều này không chỉ giúp huy động nguồn vốn khổng lồ và năng lực quản trị hiệu quả từ xã hội, mà còn tạo ra sự cộng hưởng sức mạnh, giúp đất nước thực hiện thành công những mục tiêu chiến lược lớn lao, đồng thời tạo thêm không gian phát triển cho chính các doanh nghiệp tư nhân. Bên cạnh đó, sự phát triển của khu vực này cũng thúc đẩy hoạt động nghiên cứu ứng dụng, thương mại hóa khoa học công nghệ và là môi trường hấp dẫn để thu hút, giữ chân nhân tài.

***

Tựu trung lại, việc xác định kinh tế tư nhân là “động lực quan trọng nhất” là một bước đi hợp quy luật, phản ánh đúng thực tiễn và đặt niềm tin chiến lược vào khu vực kinh tế năng động này. Quan điểm này không hạ thấp vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước ở những lĩnh vực then chốt hay vai trò nền tảng của kinh tế tập thể, mà là sự khẳng định vai trò tiên phong, dẫn dắt và lan tỏa của kinh tế tư nhân trong việc tạo ra tăng trưởng, việc làm, sự đổi mới và sức cạnh tranh cho nền kinh tế. Để tiềm năng to lớn này được phát huy tối đa, điều quan trọng là tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo dựng một môi trường kinh doanh thực sự bình đẳng, minh bạch và thuận lợi, nơi mọi doanh nghiệp, dù thuộc thành phần kinh tế nào, cũng có thể cạnh tranh lành mạnh và cùng đóng góp vào sự phát triển hùng cường, thịnh vượng của đất nước.

Nguyễn Anh Trung